Wilno

Pierwszy okres rozwoju stolicy Litwy, Wilna , nastąpił na południe od dzisiejszego Placu Katedralnego, stając się ostatecznie  mieszanką baroku i gotyku.

Architekturę neoklasycystyczna i renesansową obecnie można podziwiać na Starym Miescie.  Chociaż większość ludzi przybywa do miasta, aby odwiedzić w pirwszym rzędzie zabytki Starego Miasta.
Jest wiele innych rzeczy do zobaczenia w Wilnie, jak np. samozwańcza Republice
Zarzecza .

Zarzecze (Užupis) to jedna z najstarszych dzielnic Wilna, położona tuż przy Starym Mieście, za rzeką Wilenką. Dzielnica będąca przyczółkiem artystów i bezdomnych, stanowiąca centrum wileńskiej bohemy i nazywana republiką artystów. Porównywana niekiedy do paryskiej dzielnicy Montmartre, czy kopenhaskiej Christianii. Nie jest to zwykła dzielnica, niech świadczy o tym fakt, że w 1997 roku Zarzecze proklamowało niepodległość jako Užupio Res Publica.

 

KONSTYTUCJA REPUBLIKI ZARZECZA

1. Człowiek ma prawo mieszkać obok Wilenki, a Wilenka płynąć obok człowieka.
2. Człowiek ma prawo do gorącej wody, ogrzewania w zimie i do dachu z dachówki.
3. Człowiek ma prawo umrzeć, lecz nie jest to jego obowiązkiem.
4. Człowiek ma prawo się mylić.
5. Człowiek ma prawo być niepowtarzalnym.
6. Człowiek ma prawo kochać.
7. Człowiek ma prawo być niekochanym, aczkolwiek niekoniecznie.
8. Człowiek ma prawo być nieznaczący i nieznany.
9. Człowiek ma prawo do leniuchowania i nicnierobienia.
10. Człowiek ma prawo kochać kota i opiekować się nim.
11. Człowiek ma prawo opiekować się psem, dopóki śmierć jednego z nich nie zabierze.
12. Pies ma prawo być psem.
13. Kot nie musi kochać swojego gospodarza, ale w trudnej chwili powinien mu pomóc.
14. Człowiek ma prawo czasami nie wiedzieć, czy ma obowiązki.
15. Człowiek ma prawo wątpić, ale nie jest to jego obowiązek.
16. Człowiek ma prawo być szczęśliwy.
17. Człowiek ma prawo być nieszczęśliwy.
18. Człowiek ma prawo milczeć.
19. Człowiek ma prawo wierzyć.
20. Człowiek nie ma prawa do przemocy.
21. Człowiek ma prawo pojmować swą marność i wzniosłość.
22. Człowiek nie ma prawa porywać się na wieczność.
23. Człowiek ma prawo rozumieć.
24. Człowiek ma prawo nic nie rozumieć.
25. Człowiek ma prawo przynależeć do różnych narodowości.
26. Człowiek ma prawo obchodzić swoje urodziny albo ich nie obchodzić.
27. Człowiek powinien pamiętać swoje imię.
28. Człowiek może dzielić się tym, co ma.
29. Człowiek nie może dzielić się tym, czego nie ma.
30. Człowiek ma prawo mieć braci, siostry i rodziców.
31. Człowiek może być wolny.
32. Człowiek jest odpowiedzialny za swoją wolność.
33. Człowiek ma prawo płakać.
34. Człowiek ma prawo być niezrozumianym.
35. Człowiek nie ma prawa przenieść swojej winy na innego.
36. Człowiek ma prawo do prywatności.
37. Człowiek ma prawo nie mieć żadnych praw.
38. Człowiek ma prawo się nie lękać.

NIE ZWYCIĘŻAJ
NIE BROŃ SIĘ
NIE PODDAWAJ SIĘ

Myślę że Konstytucja Republiki Zarzeckiej to dobry pomysł np. dla Księstwa ŁEBY  , już proponuje pierwsze prawo

1. Każdy ma prawo do Słońca , morskich fal i uśmiechu.

 

Zwiedzanie centrum zacznijmy od prospektu Giedymina (Gedimino prospektas). Budynek litewskiego sejmu (sejmas)
to lokalny i – niestety – nieudany przykład importu zachodnich wzorców.

Plac, przy którym stoi sejm, nazywa się dziś Niepodległości (Nepriklausomybės aikštė). Nazwa dosłowna, bowiem to tutaj 11 marca 1990 r. Litwa, jako pierwsza republika radziecka, ogłosiła swą niepodległość. Również tutaj tę niepodległość obroniła dzięki determinacji wielu tysięcy ludzi. 13 stycznia 1991 r. ze względu na masową obecność Litwinów w tym miejscu, Rosjanie nie podjęli szturmu na Sejm. Pamiątką tych wydarzeń są pozostałości betonowych zapór przeciwczołgowych i drutów kolczastych, pozostawione od strony Wilii (Neris). Betonowe umocnienia zdobi oryginalne graffiti z tamtego okresu, w którym bardzo wymowny jest powtarzany wielokroć napis „Laisva Lietuva”
– „Wolna Litwa”.

 

Prospekt Giedymina wielokrotnie zmieniał nazwę – był aleją Świętojerską, potem Mickiewicza, Giedymina, Stalina, Lenina, dziś ponownie Giedymina. Po przekroczeniu mostu na Wilii zaczyna się ulica Mickiewicza (Mickevičiaus). Spod budynku Sejmu, po drugiej stronie Wilii, widać dzielnicę Zwierzyniec (Žvėrynas) z potężną bryłą Cerkwi Znamieńskiej.

Zwierzyniec powstał z parcelacji niegdysiejszych terenów łowieckich Radziwiłłów. Będąc tam, warto zobaczyć kenesę Li – świątynię karaimską z 1922 r. Starsza budowla tego typu znajduje się w Trokach.

Plac Łukiski (Lukiškių aikštė) to jeden z czterech placów na osi Giedyminowego prospektu. Jest zarazem jednym z największych w Wilnie. W jego centrum – jak to   bywało przez lata – nie stoi już pomnik Lenina. Dokładnie 52 lata po podpisaniu paktu Ribbentrop–Mołotow (23 sierpnia 1991 r.) sylwetkę przywódcy rewolucji zrzucili z piedestału obywatele systemu, który sam stworzył.

 

We wnętrzu kościoła pod wezwaniem św. Jakuba i Filipa , zwracają uwagę pochodzący z Rusi cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem (Matka Boska Łukiska), epitafi um upamiętniające ks. Stanisława Iszora – „kapłana-bohatera za sprawę Narodu i Kościoła, straconego w Wilnie na Łukiszkach 3 VI 1863” – oraz ambona o niesłychanej ilości rzeźbień i barw.

 

Przy przyległym klasztorze Dominikanów znajduje się szpital św. Jakuba – pierwszy na Litwie, zsekularyzowany w  1808 r. To tutaj zmarł jeden z przywódców powstania styczniowego, Zygmunt Sierakowski.
W połowie placu, mieściła się siedziba NKWD, a później KGB (obecnie Archiwum Państwowe) . W płytach, którymi obłożono budynek, wyryto nazwiska zamordowanych tu ludzi. Z prawej strony budynku, w głębi niewielkiego placyku, znajduje się wejście do jedynego w tej części Europy Muzeum Ofi ar Ludobójstwa
http://www.genocid.lt/muziejus

Pełną panoramę Starego Miasta, zamków i katedry możemy podziwiać z Góry Trzykrzyskiej. Jeden z symboli miasta wyrósł rzekomo z… nienawiści jego mieszkańców do franciszkanów. Mnichów sprowadził tutaj, jeszcze przed chrztem Litwy, książę Olgierd. Gdy wyjechał – siedmiu zakonników zginęło przed ratuszem, czterech utopiono, a trzech ukrzyżowano na wzniesieniu (zwanym wówczas Górą Łysą lub Krzywą). Inna wersja legendy głosi, że krzyże ustawiono
przy okazji lokacji Wilna na prawie magdeburskim. Tak czy inaczej, wymienione na
nowe w 1740 r., górowały nad miastem do 1869 r., kiedy władze carskie nie pozwoliłynzastąpić zniszczonych krzyży nowymi.

Dopiero w 1916 r., podczas okupacji niemieckiej ks. prałat Kazimierz Michałkiewicz przeprowadził wśród Wilnian zbiórkę na betonowy pomnik według projektu Antoniego Wiwulskiego. W 1951 r. monument został wysadzony, a jego resztki wywiezione i zakopane.
W 1989 r. nastał czas odbudowy – w dwa tygodnie postawiono nowe krzyże, wyższe od starych o 1,8 m. 14czerwca tego samego roku zostały poświęcone przez kardynała Vincentasa Sladkevičiusa. Dziś ofi cjalnie upamiętniają ofi ary stalinizmu na Litwie. Obok nich leżą odnalezione krzyże Wiwulskiego.

W pobliżu Góry Trzykrzyskiej znajduje się niezwykłe dzieło – kościół św.św. Piotra i Pawła (šv. Petro ir Povilo bažnyčia). Świątynia została ufundowana przez przedstawiciela rodu Paców – hetmana Michała Kazimierza. Jej wnętrze jest uznawane za jeden z najwybitniejszych przykładów sztuki barokowej dawnej Rzeczypospolitej. Budowę świątyni, według projektu i pod kierunkiem Jana Zaora, rozpoczęto w 1668 r.

Hetman Pac ufundował kościół prawdopodobnie jako dziękczynienie za zwycięstwo nad wojskami moskiewskimi. Fundator kazał się pochować w progu kościoła z inskrypcją: Hic iacet peccator („tu leży grzesznik”).
Kogo nie zachwyci dostojna barokowa fasada, tego urzecze gra barw wydobytych światłem z dwóch tysięcy stiukowych rzeźb (1671– 1704). Tym zmaganiom blasku i cienia przygląda się Bóg Ojciec z wysokości wnętrza latarni kopuły nad transeptem, a z prezbiterium – Chrystus.

 

Zamiast naw bocznych, po każdej stronie nawy głównej znajdują się kaplice. Do kaplicy św. Królowych z Plateaux
przylega baptysterium św. Augustyna. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Franciszka Smuglewicza Pożegnanie św. Piotra ze św. Pawłem. Pod nim w latach 1953–89 był ustawiony sarkofag św. Kazimierza (gdy wileńska katedra była zamknięta przez Rosjan). Między transeptem i nawą główną znajdują się ołtarze z fi gurami Chrystusa Antokolskiego
oraz św. Franciszka. W transepcie naprzeciw siebie ustawiono olbrzymie ołtarze z obrazami: Pięciu Ran Chrystusa oraz Matki Boskiej Łaskawej. Warte uwagi są też ogromne organy oraz fi gura św. Krzysztofa niosącego
Jezusa, czyli motyw z herbu Wilna.

Idąc Antakalnio gatvė mijamy pod nr. 13  pałac Sapiehów (1691), a następnie docieramy do kościoła Pana Jezusa ,
zwanego także kościołem Trynitarzy – od klasztoru, do którego niegdyś przynależał.
Jest on mniejszy i mocno podupadły (począwszy od 1864 r.), ale zbliżony architektonicznie do kościoła św.św. Piotra i Pawła.

Schodząc do centrum wzdłuż Wilii, dochodzimy do miejsca, w którym zaczęła się historia Wilna – do Wzgórza Giedymina.